24 saat içerisinde istediğiniz zaman kullanabileceğiniz, 8 kişilik Türk Hamamız, Saunamız ve Sıcak Havuzumuz siz değerli misafirlerimizin hizmetindedir.

TÜRK HAMAMI NE DEMEK ?

Hamamlar hakkında merak edilen önemli konulardan biri “hamam” kelimesinin kökeni ve anlamıdır. Türk hamamı birçok özelliği ile oldukça kendine özgü bir yapıya sahip olmasına rağmen, hamam benzeri yapılar birçok farklı kültürde bulunmaktadır. Bu yapılara örnek olarak Kore kültüründeki “Jimjilbang” veya Antik Roma’da yaygın şekilde görülen “Thermae” isimli yapıları verebiliriz. Bunun yanı sıra Finlandiya kültüründen gelen ve tüm dünyaya yayılmış olan saunalar da Türk hamamı benzeri yapılar arasındadır. Dünya üzerinde birçok benzeri bulunan Türk hamamları da kültürümüze Arap ve Fars kültürlerinden geçmiştir. Türk hamamı banyo gibi alanlara benzerlik göstermektedir. Batı kültürlerinde genellikle “Türk banyosu” olarak bilinen hamamın sözlük anlamı yıkanılacak yer, yunak ve ısıdam olarak tanımlanmaktadır. Köken olarak ise hamam kelimesi Arapça’daki “hammam” kelimesine dayanmaktadır. Bu kelimenin Arapça’da Türkçe’deki anlamına benzer birçok farklı anlamı bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını “duş”, “banyo” ve “yüzme havuzu” olarak sıralayabiliriz.

Dilimizdeki hamam kelimesinin kökeni olan “hammam”, Arapça’da ısı ve ısınma gibi kavramlarla ilgili olan bir kelime köküne dayanmaktadır. Arapça’da aynı kelime kökünden türeyen birçok farklı sözcük bulunmaktadır. Bunlardan biri kaplıca ve termal mekan anlamlarına “al-hamma”dır. Aynı zamanda ateşli bir hastalık olan sarı hummadaki humma kelimesi de aynı kelime köküne sahiptir. Bu kökten türeyen diğer Arapça kelimelerden bazıları ısı anlamına gelen “hamm” kelimesi ve banyo yapmak anlamına gelen “thammam” fiilidir. Tüm bunlardan hamam kelimesinin kelime kökeni bağlamında “sıcak yer” benzeri bir anlama geldiğini söyleyebiliriz. Hammam kelimesi ilk olarak Arapça’dan Farsça’ya, sonrasında da Farsça’dan Türkçe’ye geçmiştir. Günümüzde ise Türkçeleşmiş bir kelime olarak karşımıza çıkmaktadır. Batı toplumlarında hamamlar genellikle “Türk banyosu” olarak bilinir ve bu kavramın ilk kullanımı da 1644 yılında görülmüştür. Özetle, köken olarak “sıcak yer” anlamına sahip olan hamam kelimesi yıkanılacak yer anlamına gelmektedir.

TÜRK HAMAMININ TARİHÇESİ

Günümüzde Türk hamamları tüm dünyada çok sayıda kullanıcının tercih ettiği dinlenme ve temizlik alanlarıdır. Bu hamam türü yalnızca ülkemizde ilgi görmemektedir ve başta İslam coğrafyası olmak üzere tüm dünyanın dört bir yanında bu yapılar yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra birçok kültür kendilerine özgü hamam benzeri yapılara sahiptir. Tarih boyunca hamam benzeri bu yapılar büyük rağbet görmüştür. Türk hamamının tarihçesini incelerken bu coğrafyada daha önce bulunmuş uygarlıkların hamam benzeri yapıları hakkında bilgi edinmemiz gerekir. Çünkü bu yapılar Türk hamamı için birer ilham kaynağı olmuşlardır ve Türk hamamlarının kökenini oluşturmaktadırlar. Türk hamamının kökeni sanılandan daha çok eskilere dayanmaktadır ve bu yapıların kaynağı Romalılardır diyebiliriz.

Roma ve Yunan dünyasında halka açık banyo alanları oldukça popülerdi ve bu yapılar Akdeniz çevresindeki uygarlıklarda sıkça görülmekteydi. Roma İmparatorluğu’nun sınırları içerisindeki neredeyse her yerde bu yapılar inşa edilmekteydi. İnsanlar o dönem bu yapıları hem temizlik hem de sosyalleşme gibi amaçlar için kullanmaktaydı. Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesinden sonra, Bizans İmparatorluğu zamanında da bu yapılar inşa edilmeye devam etti. Ancak 6. yüzyıla gelindiğinde Bizans yavaş yavaş gerilemeye başladı ve bu yapıların inşası da zamanla durdu. Ardından yine bu dönemlerde İslam hızla yayılmaya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgelerini etkisi altına almaya başladı. Gelişmekte olan İslami uygarlıklar, Roma, Yunan ve Bizans uygarlıklarından kalan bu yapıları hemen benimsedi. İslam’da önemli bir konu olan temizlik bu yapılar ile daha kolay bir biçimde sağlanmaktaydı. Hamamlarda sağlanan temizliğin yanı sıra hamam kullanımının iyileştirici özellikleri olduğuna da bu dönemde inanılmaya başlandı.

11. yüzyıla gelindiğinde ise bölgedeki dominant güç Selçuklu İmparatorluğu olmuştu. Bu dönemde Anadolu’da bulunan Bizans, Türk ve İran kültürleri iç içe geçmeye ve birbirlerini etkilemeye başlamıştı. Türk toplumunda da hamam kullanımı bu dönem içerisinde yayılmaya başladı. Ancak bölgede yaşayan Türk toplumları hala yarı göçebe yaşam stiline sahip olduğundan bu yayılma oldukça yavaş bir biçimde gerçekleşti. Selçuklu sonrasında bölgede en önemli güç haline gelen Osmanlı İmparatorluğu’nda hamam kullanımı oldukça yaygın bir hal almıştı. Günümüzde bildiğimiz anlamda Türk hamamı modelleri de bu dönemde ortaya çıkmıştır. Roma, Yunan, Arap ve İran kültürlerinden alınan hamam yapısına Osmanlı mimarisinin önemli özellikleri eklenmiştir. 15. yüzyılda halka açık ilk Türk hamamı örnekleri Osmanlı döneminde ortaya çıkmıştır. Sonrasında Osmanlı hakimiyetinin olduğu birçok bölgeye bu yapılar inşa edilmiştir. Önce Doğu Avrupa sonra Orta Avrupa’ya bu yapıların yayılması Osmanlı zamanında gerçekleşmiştir.

20. yüzyıl ve bunu takip eden döneme kadar bu yapılar popülerliklerini korumuşlardır. Ancak gelişen tesisat teknolojileriyle beraber evlerde banyoların yaygınlaşması ile Türk hamamlarının kullanımı azalmıştır. Birçok bölgede bu yapılar terk edilmiş, yıkılmış veya yerine başka yapılar inşa edilmiştir. Ancak birçok tarihi hamam hala işlevini sürdürmektedir. Türk hamamı kullanımı, eskisi kadar olmasa da, günümüzde oldukça yaygındır.

TÜRK HAMAMININ ÖZELLİKLERİ NELERDİR ?

Genel olarak Türk hamamları bazı özellikleriyle dikkat çeken yapılardır. Çoğunlukla bu yapılar toplu şekilde kullanılmaktadırlar. Ancak özel kullanıma yönelik, daha küçük çaplı Türk hamamı yapımı da mümkündür. Türk hamamının bazı özellikleri özel olarak yapılan bu Türk hamamı banyo modelleri ile de göze çarpmaktadır. Fakat Türk hamamının kendine özgü tüm özellikleri yalnızca geleneksel yapıya sahip, toplu şekilde kullanılan Türk hamamlarında ortaya çıkmaktadır. Öncelikle bu yapılarda dış mekan tasarımı genellikle oldukça basit ve sade bir görünüm oluşturmaktadır. Türk hamamlarının dış mekan tasarımında ilk göze çarpan özellik bu yapıların çoğunun bir kubbeye sahip olmasıdır. Bu kubbeler fazla buharın dışarı salınmasını ve gün içerisinde doğal ışığın mekana girmesini sağlar.

İç mekan söz konusu olduğunda ise dış mekanda görülen sadeliğin aksine Türk hamamları detaylı ve gösterişli bir tasarıma sahiptir. Türk hamamlarının iç mekanları genellikle birçok işleme ve desenle süslenmiş ve  hamamların sütunları dikkatli bir şekilde yerleştirilmiş haldedir. Türk hamamlarında sütunlar binayı desteklemenin yanında hoş bir görüntü oluşturmaktadırlar. Başlıca üç ana bölümden oluşan Türk hamamları soyunma bölmesinin yanında ılıklık ve sıcaklık ismi verilen alanlar içermektedir. Bunun yanı sıra Türk hamamlarında ısıtma, külhan adı verilen bölme ile sağlanmaktadır. Tarih boyunca külhan bölmesinde ısıtma işlemleri için odun kullanılmaktaydı. Ancak günümüzde bu geleneksel yöntemin yanı sıra suyla veya elektrikle ısıtma da tercih edilebilmektedir.

Türk hamamlarında soyunma bölmesi hamamın girişinde yer alır ve hamamın en büyük bölümüdür. Aynı zamanda camekan olarak da bilinen bu alanda genellikle küçük bir havuz veya fıskiye de bulunmaktadır. Ilıklık veya soğukluk olarak adlandırılan bölme ise soyunma alanı ile sıcaklık bölümü arasında kalan geçiş alanıdır. Bu geçiş alanında tuvaletler, dinlenme yerleri ve usturalık ismi verilen bölmeler bulunmaktadır. Türk hamamlarında yıkanmanın gerçekleştiği ana alan ise sıcaklık ismi verilen alandır. Sıcaklık alanının merkezinde, mermerden yapılmış ve diğer alanlardan daha sıcak olan göbek taşı ismi verilen yapı bulunur. Türk hamamlarında sıkça gerçekleştirilen keselenme işlemi göbek taşına uzanarak yapılır. Bunu dışında sıcaklık alanının çevresinde küçük yıkanma alanları da bulunmaktadır. Türk hamamlarında %90 seviyesine kadar çıkan yüksek nem seviyeleri ve yaklaşık 40-50 C° sıcaklıklar görülmektedir. Hamamların bir diğer dikkat çeken özelliği ise mermer kullanımının oldukça yüksek olmasıdır.

TÜRK HAMAMININ DİĞER HAMAM TÜRLERİNDEN FARKLILIKLARI NELERDİR ?

Türk hamamları çok sayıda kullanıcı kitlesine hitap eden oldukça popüler yapılardır. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi diğer kültürlere ait pek çok farklı hamam türü de bulunmaktadır. Hem birçok antik uygarlıkta hem de günümüzde farklı toplumlarda hamam kültürü bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak spa ve sauna gibi yerlerin yanı sıra “onsen”, “banya” ve “jimjilbang” gibi yapıları gösterebiliriz. Bu yapılar Türk hamamlarına çeşitli yönlerden benzerlikler gösterse de Türk hamamlarının diğer hamam türlerinden farklılıkları bulunmaktadır. Türk hamamlarının diğer hamam türlerinden farklılıkları, kullanıcıların tercihlerine göre seçimlerini yapmalarına yol açmaktadır. Bu farklılıkların bazılarından bahsetmemiz gerekirse şu şekilde sıralayabiliriz:

• Türk hamamlarında ilk olarak dikkat çeken özelliklerden biri kadınların ve erkeklerin kullandığı hamamların ayrı tutulmasıdır. Kültürel sebeplerden dolayı Türk hamamlarında cinsiyete göre farklı hamamlar kullanılmaktadır. Onsen, sauna ve Türk hamamlarının kaynağı olan, Roma’da kullanılan “thermae” yapılarında böyle bir ayrım bulunmamaktadır.
• Bunun yanı sıra Türk hamamı ve masaj birbirinden ayrılmaz iki konudur. Türk hamamlarındaki yüksek nem ve sıcaklık oranları derinin yumuşamasını, kir ve ölü derilerin kolayca çıkmasını sağlamaktadır. Belirli bir süre Türk hamamında kalındıktan sonra kese ve masaj uygulamalarıyla ekstra temizlik ve rahatlama sağlanmaktadır. Geleneksel olarak bu tür bir uygulama diğer bazı hamam türlerinde yapılmamaktadır.
• Türk hamamlarıyla en çok karşılaştırılan yapılar spa ve saunalardır. Spa merkezlerinin Türk hamamlarından temel farkı, bu yapıların termal alanlara inşa edilmesidir. Türk hamamlarının inşası için ise bu tür bir gereklilik bulunmamaktadır. Ayrıca spalarda yapılan uygulamalar Türk hamamlarına göre daha geniş kapsama sahiptir. Sauna ise daha basit bir yapı olarak dikkat çekmektedir. Bunun yanında bir saunada sıcaklık seviyesi Türk hamamından çok daha yüksek, nem oranı ise daha düşüktür. Günümüzde birçok modern Türk hamamı, bünyelerinde sauna alanları bulundurmaktadır.
• Diğer kültürlere ait daha az bildiğimiz hamam türleri de vardır. Bunlar Kore hamamları, “onsen” ismi verilen Japon hamamları ve “banya” adı verilen Rus hamamlarıdır. Türk hamamlarının bu hamam türleriyle de aralarında büyük farklar bulunmaktadır. Onsen’ler spa merkezleri gibi termal alanlara kurulurlar ve banya’lar hamamdan çok saunaya benzer mekanlardır. Kore hamamları ise Türk hamamlarının aksine kullanıcıların ayrı ayrı kullanabildiği bölmelere ve kişiye özel ayarlanan sıcaklıklara sahiptirler.

TÜRK HAMAMININ FAYDALARI NELERDİR ?

Kullanıcılar tarafından yaygın bir şekilde tercih edilen Türk hamamlarının bu kadar popüler olmasının birçok sebebi bulunmaktadır. Öncelikle tarih boyunca toplu olarak kullanılan bu alanlar temizlik ve hijyen alışkanlıklarının toplumun tüm kesimlerine yayılmasını sağlamıştır. Böylelikle yeterli temizlik ile önlenebilir salgın hastalıkların dahi azaltılmış olduğunu söyleyebiliriz. Bunun yanı sıra günümüzde de Türk hamamının pek çok faydası bulunmaktadır. Türk hamamının bazı faydalarını şu şekilde listeleyebiliriz:

• İlk olarak Türk hamamları yüksek sıcaklık seviyelerine sahip alanlardır. Bu alanlarda vakit geçirmek vücutta rahatlama oluşmasını ve stresin azalmasını sağlar. Sıcak hava sayesinde Türk hamamlarında vakit geçiren kişilerin kaslarındaki gerginlikler azalmaktadır. Böylelikle Türk hamamı kullanımı stres ve anksiyete gibi problemlerin azalmasına yardımcı olabilmektedir.
• Türk hamamlarının diğer bir özelliği ise yüksek nem oranının bulunduğu alanlar olmalarıdır. Dolayısıyla bu alanlarda yeterli vakit geçirildiği zaman vücuttan kirleri ve ölü deriyi atmak daha kolay hale gelmektedir. Çünkü Türk hamamlarında, havadaki nem derideki gözeneklere  işleyerek bu gözenekleri rahatlatır ve açar. Böylelikle kirlerden kurtulmak ve vücutta temizlik sağlamak daha kolay hale gelmektedir. Buna bir de Türk hamamlarında sıkça uygulanan kese işlemini eklediğimizde vücut temizliği etkili bir biçimde sağlanmış olur.
• Her ne kadar günümüzde vücutta hijyen sağlamak evlerimizde bulunan özel kullanıma uygun banyolarda kolayca gerçekleştirilse de tarih boyunca bu mümkün değildi. Türk hamamları, bulunduğumuz coğrafyada tarih boyunca insanların kişisel temizliklerini sağlamaları için önemli bir yapıydı.
• Temizlik ve hijyenin yanı sıra fiziksel sağlık açısından da Türk hamamlarının çeşitli etkilere sahip olduğu düşünülmektedir. Oldukça sıcak ve nemli bir alan olan Türk hamamında zaman geçirmek eklem sağlığı açısından birçok faydaya sahip olabilir. Bunun yanı sıra Türk hamamlarında geçirilen keyifli vakit psikolojik açıdan da yararlı olabilmektedir.
• Türk hamamlarında vakit geçirmek, sıcaklık ve neme bağlı olarak yüksek miktarda terlemeye neden olmaktadır. Bunun yanı sıra yine aynı sebeplerden dolayı, Türk hamamı kullanımıyla damarlar genişlemekte ve kan dolaşımı hızlanmaktadır. Böylelikle vücuttaki toksinler etkili bir biçimde Türk hamamı kullanımıyla atılır.
• Son olarak Türk hamamı kullanımının deri sağlığını olumlu yönde etkilediği ve selülit oluşumuna engel olduğu düşünülmektedir. Dolayısıyla Türk hamamı, daha genç ve sağlıklı görünen bir cilde sahip olmayı mümkün hale getirmektedir.

TÜRK HAMAMI HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER NELERDİR ?

Türk hamamı kullanımı ve genel olarak Türk hamamları hakkında bilinmesi gereken pek çok şey bulunmaktadır. Bu alanların kullanımı hakkında bilmeniz gerekenler arasında belki de en önemlisi kullanım süresini doğru ayarlamanın gerekli olduğudur. Çünkü bildiğimiz gibi Türk hamamları yüksek nem ve sıcaklık seviyelerine ulaşan alanlardır. Bu yüzden bu alanların gereğinden uzun kullanımı kan basıncı seviyelerinde ani düşüşlere ve hatta bayılmalara sebep olabilir. Dolayısıyla Türk hamamlarını çok uzun süre boyunca kullanmaktan kaçınmak gerekir. Bunun yanı sıra ara ara hamamın sıcak bölümünden çıkarak daha ılık bir ortamda dinlenmek de gerekli olabilmektedir. Böylelikle Türk hamamlarının sağlık açısından oluşturduğu bu tür risklerden kaçınmak mümkün olacaktır.

Türk hamamlarında yaygın bir şekilde uygulanan bir işlem kese işlemidir. Keselenme ile ilgili bilinmesi gereken şey, bu işlemin öncesinde hamamda belirli bir süre vakit geçirmek gerektiğidir. Bunun yanında yaklaşık 10-20 dakika boyunca göbek taşına uzanmak da vücudu keseye hazırlayacaktır. Çünkü havuzdaki yüksek nem ve sıcaklık ile deri yumuşayacak ve keselenmeye hazır hale gelecektir. Böylelikle vücut, kir ve ölü derilerden daha kolay şekilde arındırılır. Türk hamamlarının kullanımı hakkında bilinmesi gerekenlerin yanı sıra, hamamlar hakkında ilginç bilgiler de bulunmaktadır. Her ne kadar Arap ve İran kültürlerinin etkileriyle Türk toplumunda hamam kullanımı daha da yaygınlaşsa da, hamamların Türk kültüründe kullanımı  eskilere dayanmaktadır. Örneğin 7. yüzyıldan 9. yüzyıla kadar Kırım ve Kafkasya’da yaşamış olan Hazarlar bu alanları kullanmaktaydı. Daha eski bir yapıya sahip bu alanlar çimek veya yunak olarak adlandırılmaktaydı. . Ancak Türk hamamları, Türk toplumunda yerleşik hayata geçilmesiyle tam anlamıyla kullanılmaya ve zaman içerisinde gelişmeye başladı.

Türk hamamlarının toplumda büyük oranda yaygın hale gelmesi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde gerçekleşmiştir. Temizlik, sosyal yaşam, rahatlama ve şifa bulma yönlerinden Osmanlı toplumunda büyük öneme sahip olan bu yapılar birçok yere yapılmıştır ve zamanla ülkenin dört bir yanına yayılmıştır. Osmanlı toplumunda Türk hamamları, evlilik ve sünnet başta olmak üzere birçok kutlamada da kullanılan alanlar haline gelmiştir. Ayrıca o dönemde özel kullanıma yönelik banyolar yalnızca belirli bir kesimin ulaşabildiği bir lüks olduğu için, hamamlar toplumun temizlik ihtiyacında büyük rol oynamıştır.